Robben eiland

¨Om vrij te zijn volstaat het niet om alleen iemands boeien af te werpen. Je moet zo leven dat de vrijheid van anderen gerespecteerd en versterkt wordt¨.

Nelson Mandela,
A long way to freedom

Robben Island of Robbeneiland (Afrikaans) is een eiland in Zuid Afrika, gelegen in Kaapstad, 6,9 km ten westen van de kust van Bloubergstrand.

Sinds 1999 staat Robbeneiland op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het is bekend als een gevangenis, leprosarium, psychiatrisch ziekenhuis en militaire verdedigingspost. In de twintigste eeuw werden daar zwarte tegenstanders van het apartheidsregime, veroordeeld tot lange gevangenisstraffen, waaronder drie toekomstige Zuid-Afrikaanse presidenten (Nelson Mandela, Kgalema Motlanthe en Jacob Zuma).

EEN STUKJE GESCHIEDENIS…

Het eiland werd voor het eerst ontdekt door de Europeanen in 1488, toen de vloot van Vasco de Gama ´Kaap de Goede Hoop´ bereikte.

Vanaf 1658 werd Robbeneiland door de eerste Nederlandse kolonisten (6 jaar eerder aangekomen in Kaapstad) als een gevangenis gebruikt. Harry Strandloper, leider van de Khoikhoi stam, is de eerste gevangene op het eiland. Verscheidene andere mensen zullen daar worden vastgehouden tot 1795. Niet alleen Afrikaanse veroordeelden, maar ook de inboorlingen van de Nederlandse koloniën in Zuidoost-Azië, zoals die van Batavia, veroordeeld tot de ballingschap en gedeporteerd in Afrika door de Nederlandse autoriteiten.

Van 1771 tot 1790, is het eiland ook gebruikt als quarantaine station voor leprapatiënten.

Van 1795 tot 1802 gebruikten Britse troepen die Kaapstad bezetten het als een militaire gevangenis, voornamelijk voor Nederlandse blanken, en voor gewone criminelen voordat ze terugkeerde onder de controle van de Bataafse autoriteiten.

Van 1806 tot 1842, hebben de Britse autoriteiten van de Kaapkolonie, die de Nederlandse autoriteiten definitief opvolgden, de roeping van Robbeneiland van militaire gevangenis en gewoonterecht hersteld.
In 1819, tijdens de Fifth Cafre War, hebben de Britse autoriteiten met name een profeet en rebellenleider Xhosa, Makanda Nxele, veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf op het eiland. Hij is uiteindelijk verdronken tijdens zijn ontsnappingspoging om terug te keren naar de oevers van het continent.

Begin 1845 werd het eiland opnieuw een psychiatrisch centrum voor gekken (tot 1921) en een lepraziekenhuis (tot 1931).
Robbeneiland heeft, omdat het geïsoleerd is, het voordeel om contaminaties te voorkomen maar is daarnaast ook een gezonde omgeving voor kuren. Aanvankelijk werden opnames op vrijwillige basis gedaan, maar vanaf 1892 was het niet langer vrijwillig en waren mensen met lepra beperkt in hun vrijheid.

Vóór 1892 was het gemiddelde aantal opnames per jaar 25, maar in 1892 steeg dit aantal tot 338 en meer dan 250 in 1893. Tegelijkertijd werd Robbeneiland nog steeds gebruikt als een (militaire) gevangenis.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het eiland versterkt en werden wapens geïnstalleerd die een deel van de verdediging van Kaapstad garandeerden. Na de oorlog werd het een oefenterrein en in 1951 werd het toegekend aan het Zuid-Afrikaanse Korps Mariniers (de Zuid-Afrikaanse marine).

Vanaf 1961 werd Robbeneiland in gebruik genomen door het Apartheidsregime, dat er een zwaarbeveiligde gevangenis voor de politieke gevangenen bouwde. Iedereen die vocht tegen het regime en voor vrijheid en democratie, werd opgepakt en naar Robbeneiland gebracht.

In 1961 werd Robbeneiland een zwaarbeveiligde gevangenis voor politieke gevangenen, met name voor leden van het ANC en anti-apartheidsbewegingen. Nelson Mandela werd daar bijna 17 jaar vastgehouden, vanaf 1964. In 1982 werd hij overgebracht naar de Pollsmoor gevangenis en vervolgens in 1986 naar de Victor Verster gevangenis bij Paarl. Ook de voormalige president Jacob Zuma zat tien jaar gevangen op Robbeneiland.

In 1996 sluit Robbeneiland definitief als penitentiair centrum om het volgende jaar een nationaal museum te worden.

In de Zuid Afrikaanse verkiezingen van 2009 won de Democratische Alliantie het kiesdistrict van Robbeneiland.

Lijst van bekende gevangenen:

Massavana, leider van de muiterij van de slaven van het schip de Meermin in februari 1766.
Op 20 januari 1766 vervoerde de Meermin, een slavenschip van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), meer dan honderdvijftig neger gevangenen, van wie de meeste zestien jaar oud waren, van Tulear (Madagaskar) naar de Nederlandse kolonie van de Kaap van Goede hoop, het uiterste zuiden van Afrika.

De VOC had aan de oevers van het huidige Zuid-Afrika tellers en kolonies tot aan Mozambique, waar tienduizenden zwarte gevangenen uit Afrika en Azië als lastdieren werden gebruikt.

Massavana, leider van de muiterij van de slaven van het schip de Meermin in februari 1766.
Op 20 januari 1766 vervoerde de Meermin, een slavenschip van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), meer dan honderdvijftig neger gevangenen, van wie de meeste zestien jaar oud waren, van Tulear (Madagaskar) naar de Nederlandse kolonie van de Kaap van Goede hoop, het uiterste zuiden van Afrika.

De VOC had aan de oevers van het huidige Zuid-Afrika tellers en kolonies tot aan Mozambique, waar tienduizenden zwarte gevangenen uit Afrika en Azië als lastdieren werden gebruikt.

Massavana en Koesaaij zijn naar verluidt aan boord van de Meermin ontvangen. Maar ze werden aangevallen door de slaven uit de boot, die hen stripten, vastbonden en naar de bodem van het ruim stuurden.

Tijdens een schoonmaaktaak op de brug vallen Massavana en zijn broers de slaven aan en gooien de meeste overboord. Echter, ongeveer twintig overlevenden zochten hun toevlucht in de wapenkamer van de boot, van waaruit ze het verzet organiseerden tegen de Afrikaanse rebellen. Nadat besloten werd om de kust met kano´s te bereiken, werden Massavana en zijn landgenoten gevangengenomen door lokale kolonisten en naar Kaapstad gestuurd om als voortvluchtige slaven te worden berecht. Hun rechtszaak komt enkele maanden later, 25 augustus 1766: Massavana, Koesaaij en hun landgenoten zijn veroordeeld tot verschillende gevangenisstraffen op Robbeneiland. Massavana stierf daar drie jaar later, op 20 december 1769, terwijl Koesaaij twintig jaar overleefde.

NELSON MANDELA

Nelson Rolihlahla Mandela (1918-2013) was een van de historische leiders in de strijd tegen het institutionele politieke systeem van rassensegregatie (Apartheid), voordat hij van 1994 tot 1999 President van de Republiek Zuid-Afrika werd, hierna de eerste niet-gouvernementele gescheiden nationale verkiezingen in de geschiedenis van het land.

Hij ging naar het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) in 1943, om te strijden tegen de politieke overheersing door de blanke minderheid en de raciale segregatie die het had gecreëerd. Hij werd advocaat en nam deel aan de geweldloze strijd tegen de apartheidswetten die de nationale partij vanaf 1948 had ingesteld. Het ANC werd in 1960 verboden en de vreedzame strijd leverde weinig resultaten op. Mandela stichtte en leidde de militaire vleugel van het ANC Umkhonto we Sizwe, in 1961, die een campagne voert tegen sabotage tegen openbare en militaire installaties in de Zuid-Afrikaanse staat.

Op 5 augustus 1962 werd hij op advies van de CIA gearresteerd door de Zuid-Afrikaanse politie en in het Rivionoa proces veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf en dwangarbeid. Hij zat 18 jaar gevangen op Robbeneiland en werd vervolgens overgebracht naar Pollsmoor Prison in de buitenwijken van Kaapstad, waar hij nog 9 jaar is gebleven. Vanaf dat moment werd het een symbool van de strijd voor raciale gelijkheid en geniet het van groeiende internationale steun. Na 27 jaar opsluiting, in vaak barre omstandigheden, en na het weigeren van de voorwaarden waaronder hij werd vrijgelaten, om consistent te blijven met zijn veroordelingen, werd Mandela op 11 februari 1990 vrijgelaten.

In 1993 ontving hij de Nobelprijs voor de vrede voor het gezamenlijk en vredig beëindigen van het apartheidsregime en het leggen van de basis voor een nieuw democratisch Zuid-Afrika. In 1994 werd hij de eerste zwarte president van Zuid-Afrika, de regenboognatie.